ਅੱਗ ਦਾ ਪਾਣੀ

ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ
ਸ਼ਰ ਆਬ= ਸ਼ਰਾਬ। ਸ਼ਰ ਮਾਅਨੇ ਸ਼ਰਾਅਤ, ਆਬ ਮਾਅਨੇ ਪਾਣੀ, ਸ਼ਰਾਰਤ ਦਾ ਪਾਣੀ। ਪਾਣੀ ਅੱਗ ਦਾ ਵੀ ਇਹਨੂੰ ਆਖਦੇ ਨੇ ਅਸੀਂ ਦੇਖੀ ਆਬ-ਏ-ਹਰਾਮ ਪੀ ਕੇ। ਸ਼ਰ ਆਬ ਹੈ ਪਾਣੀ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਬੱਝ ਜਾਂਦੈ ਦੋ ਕੁ ਜਾਮ ਪੀ ਕੇ। ਗੱਲ ਲੁਕ ਕੇ ਹੁੰਦੀ ਜੋ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਉਹ ਕਰੇ ਬੰਦਾ ਸ਼ਰੇਆਮ ਪੀ ਕੇ। ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸ਼ਰਮ ਦਾ ਆਪਸ 'ਚ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ। ਸ਼ਰਾਬ ਸੰਗ ਸ਼ਰਮ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਦਾ ਕਹਿੰਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਆਣਾ ਬੋਤਲ ਪੀ ਕੇ ਵੀ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੂਰਖ ਇੱਕ ਪੈੱਗ ਪੀ ਕੇ ਹੀ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਟਾਵੇਂ 'ਤੇ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ• ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪੀਣ ਸਾਰ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਸ਼ਰਾਬੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਲਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ 'ਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਵਾਂ ਰੌਲੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ। “ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਮੈਅਕਦੇ ਕਾ ਸ਼ੋਰ, ਕੁਛ ਸਮਝ ਆਇਆ, ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਆਇਆ”। ਸ਼ਰਾਬ (ਅਲਕੋਹਲ) ਸਭ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਦਿਮਾਗ 'ਤੇ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬੀ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਤ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਦਿਨੇ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਦਿਮਾਗ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਹਰਟਅਟੈਕ ਅਤੇ ਅਧਰੰਗ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਕੌਲ ਸ਼ਾਇਰ ਹਰਟ ਫੇਲ• ਹੋ ਜਾਣ ਸ਼ਰਾਬੀਆਂ ਦੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਮ ਅਧਰੰਗ ਪੀ ਕੇ। ਕੀਤੀ ਸਿਫਤ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਐਵੇਂ ਕਰ ਗਏ ਕਿਤੇ ਮਲੰਗ ਪੀ ਕੇ।
ਜੇ ਸ਼ਾਇਰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਸਿਫਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਰ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ “ਲਾਲ ਕਾਲੀਆਂ ਦਾਰੂ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਰੁੱਤ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਬੰਦ ਹਾਏ! ਹਰ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਡਰ ਕੇ ਸੋਚਦਾ ਹੈ, ਪੀਣ ਲੱਗੇ ਨਾ ਮੇਰਾ ਫਰਜੰਦ ਹਾਏ! ਹਰ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹਰ ਵਕਤ ਡਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਉਹ ਖੁਦ ਤਾਂ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ 'ਚ ਘਿਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨੂੰ ਨਫਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪੀਣ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਵੱਸ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਮਿੱਤਰ ਸਿਰਫ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਖਾਤਰ ਹੀ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਟੂਰ ਸਿਰਫ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਖਾਤਰ ਹੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ•ਾਂ ਕੋਲ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਨ•ਾਂ ਟੂਰਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਲੇਖਕ ਸਫਰਨਾਮਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਉਨ•ਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਖਾਲੀ ਹੀ ਪਰਤਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਅਨੇਕਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਸਬੂਤੇ ਨਿਗਲ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਕਲੇਸ਼ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਿਨ•ਾਂ ਵਜ•ਾ ਹੀ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਤਲ ਤੱਕ ਸ਼ਰਾਬ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਛੱਡਣੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਬੱਸ ਸ਼ਰਾਬ ਵਾਲੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਛੱਡਣੀ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਕੌਲ ਸ਼ਾਇਰ ਗਾਲਿਬ ਛੁਟਤੀ ਨਹੀਂ ਯੇਹ ਕਾਫਿਰ ਮੂੰਹ ਪੇ ਲਗੀ ਹੂਈ” ਫਿਰ ਸ਼ਰਾਬੀ ਉਪਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, “ਮਜ਼ਾ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾ ਤੁਝੇ ਕਿਆ ਕਹੂੰ ਵਾਇਜ਼ (ਉਪਦੇਸ਼ਕ) ਹਾਏ! ਕੰਬਖਤ ਤੂਨੇ ਪੀ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅੱਜ ਕੱਲ• ਤਾਂ ਸ਼ਰਾਬਾਂ ਵੈਸੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾੜੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਨਾ ਉਹ ਸ਼ਰਾਬਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹਨ, ਲੋਕ ਖੂਨ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਹੁਣ ਸ਼ਰਾਬਖਾਨੇ ਵਿੱਚ। ਆਪਣੇ ਤਜੱਰਬੇ 'ਚੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ “ਦਾਰੂ ਪੀਣ ਦਾ ਨਿਕਲਦੈ ਬੁਰਾ ਸਿੱਟਾ ਅਸੀਂ ਦੇਖੀਂ ਹੈ ਕਈ ਡਰੰਮ ਪੀ ਕੇ। ਰੂੜੀ ਮਾਰਕਾ, ਸੰਤਰਾ, ਸੌਂਫੀਆ ਵੀ, ਦੇਖੀ ਵਿਸਕੀ, ਸਕਾਚ ਤੇ ਰੰਮ ਪੀ ਕੇ। ਭਾਂਵੇਂ ਹੁੰਦੈ ਸ਼ਰਾਬੀ ਅਸਮਾਨ ਚੜਿ•ਆ, ਡਿੱਗੂ ਨਾਲੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਘੜੰਮ ਪੀ ਕੇ। ਨਾਲੇ ਪੈਸਿਆ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਬਣੇ ਢਿੱਲੋਂ, ਨਾਲੇ ਕਰੇ ਬੰਦਾ ਪੁੱਠੇ ਕੰਮ ਪੀ ਕੇ।