ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ

ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਦੀਵਾਲੀ ਨੇੜੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਉਵੇਂ ਉਵੇਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਿਆਣਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੇ 8,70,00 ਬੇਕਸੂਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ 2,80,000 ਕਿਸਮ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੁਰ ਪਿਆਹੈ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਦਾ ਮੋਮ, ਤੇਲ ਤੇ ਘਿਓ ਜਲਕੇ ਵਾਤਾਵਰਣ 'ਚ ਰਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਕਾਰਬਨਿਕ ਯੌਗਿਕ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਦੀ ਜਲਣ ਕਿਰਿਆ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਵਿੰਚ ਤੇਜ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਾਰਬਨ-ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਬਨਿਕ ਯੋਗਿਕ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਰਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਪਟਾਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਟਾਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ ਅਤੇ ਸਲਫਰ ਦੇ ਯੋਗਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇ ਜਲਣ ਨਾਲ ਬੇਅੰਤ ਊਰਜਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਟਣ ਨਾਲ ਧਮਾਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਲਫਰ ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ, ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ, ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਗੈਸਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ•ਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਗੰਧਲੇਪਣ ਕਾਰਨ ਦਮਾ, ਕੈਂਸਰ, ਟੀ.ਬੀ. ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ। ਦਰਖਤਾਂ, ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਤਿਸ਼ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਬਦਬੋ ਅੱਖਾਂ, ਕੰਨਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਨੱਕ, ਗਲੇ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮਰੀਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਟੱਪ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ•ਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਜਲਣ, ਦਮਾ, ਕੰਨ ਦਾ ਪਰਦਾ ਜਾਂ ਸੁਨਣ ਦੀ ਨਸ ਫਟਣ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ ਬਹੁਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਟਾਖੇ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਗੈਸ ਨੱਕ ਦੇ ਰਾਹ ਅੰਦਰ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਮਾੜੇ ਅਸਰ ਨਾਲ ਨੱਕ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਲਰਜੀ ਦੇ ਮਰੀਜਾਂ ਵਾਸਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 70 ਤੋਂ 80 ਡੈਸੀਬਲ ਤੱਕ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਕੰਨਾਂ 'ਤੇ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਜਦੋਂ ਕਿ 90 ਡੈਸੀਬਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਨਾਂ 'ਤੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਦਮੀ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵੀ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਰ ਕਾਰਨ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਡਿੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜਾਂ ਨੂੰ ਦੌਰਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਟਾਖਿਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਪੱਧਰ 120 ਤੋਂ 130 ਡੈਸੀਬਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ•ਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਮ. ਦਿਵਾਰਕਾ ਨਾਥ ਨੇ ਇਹ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਰੋਸਆਕਸਾਈਡ, ਸਲਫਰ ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਗੁਣਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਪਟਾਖਿਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ 8 ਤੋਂ 10 ਗੁਣਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਟਾਖਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਅਨੇਕਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਧੂੰਆਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਘੇਰੇ 'ਚ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਪਟਾਖਿਆਂ ਨਾਲ ਜਖਮੀ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਨੇਕਾਂ ਲੋਕ ਅਪਾਹਿਜ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਅੱਗ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜ• ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਦੋ ਡੰਗ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਕੁੱਲੀ ਜੁੱਲੀ ਨੂੰ ਤਰਸਦੇ ਹੋਣ, ਉੱਥੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਬਿਲਕੁੱਲ ਅਸਹਿਣਯੋਗ ਹੈ।