ਜੰਨਤ ਦੀ ਹਕੀਕਤ

ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ
“ਜੱਗ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਾਂ ਦਾ ਗੱਡੀ ਇੱਕ ਆਵੇ ਇੱਕ ਜਾਵੇ।” ਸ਼ੋ੍ਰਮਣੀ ਕਵੀਸ਼ਰ ਮਰਹੂਮ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਰਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਾਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀ। ਸ੍ਰੀ ਪਾਰਸ ਜੀਂਦ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਖੜ•ੇ ਸਨ ਤਾਂ ਇੱਕ ਬਰਾਤ ਰੇਲ ਵਿੱਚ ਚੜ• ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸੇ ਵਕਤ ਦੂਸਰੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਚੜ• ਰਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਘੱਗਰਾ ਥੱਲੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਉਨ•ਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਮਰ ਗਈ ਦੀ ਮਕਾਨ ਘੱਗਰਾਂ ਪਾ ਕੇ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਪਾਰਸ ਨੂੰ ਇਹ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਦਾ ਫੁਰਨਾ ਫੁਰਿਆ। ਭਾਵ ਆਦਮੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਦੀ ਤਰ•ਾਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਇੱਕ ਜਾਂਦਾ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਜਨਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮੌਤ ਹੈ। ਹੋਰ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਆਦਮੀ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ 'ਚੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਧਰਤੀ 'ਚ ਬੀਜੇ ਬੀਜ ਦੀ ਤਰ•ਾਂ ਪੁੰਗਰਦਾ, ਰੁੱਖ ਬਣਦਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਬੀਜ ਇੱਥੇ ਖਿੰਡਾ ਕੇ ਨਾਸ਼ਮਾਨਤਾ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਝਰਨੇ ਨਦੀ 'ਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਨਦੀਆਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦਰਿਆ ਮਹਾਂਸਾਗਰ 'ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ•ਾਂ ਸਾਗਰਾਂ 'ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਧੁੱਪ ਨਾਲ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਉੱਡਦੇ ਹਨ। ਹਵਾ ਇਨ•ਾਂ ਜਲਵਾਸ਼ਪਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਬਰਫ ਦੇ ਤੋਦੇ ਬਣ ਕੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਉੱਪਰ ਜੰਮਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜੰਮੇ ਬਰਫ ਦੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਹੇਠੋਂ ਆਪਣੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਪਿਘਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਦੀਆਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਜਨਮਦਾਤਾ ਸਾਗਰ ਦਾ ਰੁੱਖ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਹੁਣ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਡੈਮ ਬਣਾ ਕੇ ਨਹਿਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਪਾਣੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਵਰਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੁੱਖ ਹਮੇੇਸ਼ਾ ਸਾਗਰ ਵਲ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮਨੁੱਖ ਜੋ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹਰ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਜੰਨਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਮਾਰੂਥਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜੰਨਤ (ਸਵਰਗ) ਵਿੱਚ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ, ਦੁੱਧ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਵਗਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਹੂਰਾਂ ਪਰੀਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਔਰਤ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ ਜੰਨਤ ਨਹੀਂ ਚਿਤਵੀ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਮਰਦ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਜੰਨਤ 'ਚ ਸੋਹਣੇ ਦਿਲ ਫਰੇਬ ਮਰਦ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਬਸ਼ੱਰਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਲਿਖਦੀਆਂ। ਉਹ ਲਿਖਦੀਆਂ ਕਿ ਉੱਥੇ ਸੋਹਣੇ ਸੋਹਣੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮਰਦ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦਬਾਉਣਗੇ। ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਸਿਰ 'ਚ ਬਦਾਮ ਰੋਗਣ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਔਰਤ ਅੱਗੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣ ਕੇ ਖੜ•ੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਉਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੇ ਟੱਬ 'ਚ ਮਲ ਮਲ ਕੇ ਨਹਾਉਣਗੇ। ਪਰ ਨਹੀਂ ਇੰਜ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਜੰਨਤ 'ਚ ਹੂਰਾਂ ਪਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਮਰਦ ਦੇ ਲਈ ਵਧੀਆ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪਿਆਲੇ ਲਈ ਖੜ•ੀਆਂ ਹਨ। ਮਰਦ ਨੇ ਰੱਬ ਵੀ ਮਰਦ ਹੀ ਚਿਤਵਿਆ। ਜੇ ਔਰਤ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੀ ਤਾਂ ਰੱਬ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਔਰਤ ਇੱਕ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਔਰਤ ਹੀ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਤਰ•ਾਂ ਯਿਸ਼ੂ ਮਸੀਹ ਦੀ ਮਾਤਾ ਇਬਨੇ ਮਰੀਅਮ ਸੀ।
ਗਰਮ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਠੰਢੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਨਤ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਉਲਟ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਸੇਕਣ ਲਈ ਹਰ ਵਕਤ ਗਰਮ ਭੱਠੀਆਂ ਦੱਗਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿੱਘੀ ਧੁੱਪ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜੰਨਤ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਨ ਲੁਭਾਉਣ ਦਾ ਹੀ ਜਰੀਆ ਹੈ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਬਕੌਲ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ “ ਹਮੇ ਮਾਲੂਮ ਹੈ ਜੰਨਤ ਕੀ ਹਕੀਕਤ ਲੇਕਿਨ, ਦਿਲ ਕੇ ਬਹਿਲਾਨੇ ਕੋ ਗਾਲਿਬ ਯੇਹ ਖਿਆਲ ਅੱਛਾ ਹੈ।”