ਆਪਣੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ

ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਘਰੇ ਮੁਰਗੇ ਦੀ ਦਾਲ (ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਇੰਜ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਐ) ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਕਿ ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਆ ਗਿਆ। ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਇਉਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਕਾਹਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੋ? Îਮੁਰਗੇ ਦੀ, ਮੈਂ ਕਿਹਾ! ਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜੀ। ਪਾਪ ਹੁੰਦੈ! ਅਗਲੇ ਜਨਮ 'ਚ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦੈ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਇਹ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਹਰ ਛੋਟੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਜੀਵ ਛੱਕ ਰਹੇ ਐ। ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਮੁਰਗੇ ਨਾ ਖਾਣ ਤਾਂ ਇਨ•ਾਂ ਨੂੰ ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੇ ਖਾ ਜਾਣੈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਜਣ ਬੋਲੇ। ਅੱਛਾ! ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।
ਹਾਂ ਜੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਪਾਪ। ਫਿਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪ ਅਗਿਆਨੀ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ। ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ ਜੀ। ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਦੇਹੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ। “ਨਹੀਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਅਗਿਆਨੀ ਹੀ ਚੰਗਾ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਕੀ ਕਰਵਾਉਣੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੰਦੇ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ। ਮਾਫ ਕਰਨਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਨੁੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਡਰ ਭਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ! ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਡਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਦੁਕਾਨਾਂ ਹੀ ਫੇਲ• ਹੋ ਜਾਣ।” ਮੇਰਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਪਰ ਮੇਰੇ ਮਨ 'ਚ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਸਵਾਲ ਛੱਡ ਗਿਆ ਕਿ ਗਿਆਨਵਾਨ ਮਨੁੱਖ ਭਟਕਦੇ ਕਿਉਂ ਹਨ? ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰੋ. Îਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ' ਖਾਨਗਾਹੀਂ ਦੀਵਾ ਬਾਲਦੀਏ, ਚੇਤੇ ਆਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਔਰਤ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਝਲਕ ਹੈ। ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪੜ•-ਪੜ• ਪੁਸਤਕ ਢੇਰ ਕੁੜੇ, ਮੇਰਾ ਵੱਧਦਾ ਜਾਏ, ਹਨੇ•ਰ ਕੁੜੇ। ਗੱਲ ਸੁਣਜਾ ਭਟਕੇ ਰਾਹੀਂ ਦੀ, ਇੱਕ ਚਿਣਗ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ।' ਕਵੀ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਨਿਸਚੈ 'ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। “ਮੈਂ ਨਿਸਚੇ ਬਾਝੋਂ ਭਟਕ ਰਿਹਾ, ਜੰਨਤ ਦੋਜਖ ਵਿੱਚ ਲਟਕ ਰਿਹਾ।” ਗੱਲ ਮੁਰਗੇ ਦੀ ਦਾਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਮੁਰਗਾ ਖਾਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ। ਇੱਕ ਨਿਸਚੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਵੀ ਨਿਸਚੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਅਕਸਰ ਡੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਲੋਕ ਤਾਂ ਡੋਲਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕੋ ਪਾਠ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੜ•ਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸੈਂਕੜੇ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਨਿਸਚਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕੋ ਤੁਕ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ 'ਮਨ ਮੰਦਰ, ਤਨ ਵੇਸ ਕਲੰਦਰ ਘਟ ਹੀ ਤੀਰਥ ਨਾਵੈ'। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਤਾਂ ਪੜ•ਨ ਸੁਨਣ ਦੀ ਕੋਈ ਜਰੂਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਫਿਤਰਤ 'ਚ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹੀ ਭਗੌੜਾਪਨ ਹੈ। ਉਹ ਮਿਰਗ ਦੀ ਤਰ•ਾਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦੀ ਚਮਕਦੀ ਰੇਤ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਸਮਝ ਕੇ ਸਰਪਟ ਦੌੜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਕੌਲ ਸ਼ਾਇਰ “ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਗੁਜ਼ਾਰਦੀ, ਖੁਦਾ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਮੇ, ਅਪਨੀ ਨਾ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਯਹੀ ਭੂਲ ਹੋ ਗਈ।”
ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ
Ê ਦਬੜ•ੀਖਾਨਾ ਵਾਇਆ ਬਾਜਾਖਾਨਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 151205
94171-20427