ਅੱਡੀਆਂ ਕੂਚਦੀ ਮਰ ਗਈ : ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ

ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕੋਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਦਮੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਦੀ ਹੈ। ਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਥਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਸਰਦੀ ਵਿੱਚ ਧੁੱਪ ਦੀ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਛਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂਅ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਪਹਿਚਾਣ ਤੱਕ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਾਂਅ ਕਮਾਉਂਣਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਦੀ ਅੰਨ•ੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਅਥਾਹ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣਾ ਨਾਂਅ ਗਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੈਸੇ ਦੇ ਢੇਰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਨ ਚੜ•ਨਾ ਲੋਚਦੇ ਹਨ। ਵਾਪਸ ਵਤਨ ਵਿੱਚ ਆ ਇਸ ਪੈਸੇ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਅਨੇਕਾਂ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੀਆ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਕਰਵਾਅ ਕੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਸਿਰ ਅਹਿਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਅ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਰਗਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਰੇ ਪਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਦੇ ਪੱਥਰ ਲਗਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਂਝ ਅਨੇਕਾਂ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਕਰਿਆ ਬੇਨਾਮੇ ਹੀ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਦਾਣੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਐਨੇ ਸਿਆਣੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਹ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਖੁਦ ਹੀ ਚਕਨਾਚੂਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਦਾ ਖ਼ਬਤ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਚੜਿ•ਆ ਕਿ ਉਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ 7 ਤਖੱਲਸ ਬਦਲ ਲਏ ਕਦੇ ਘਣੀਆਂ, ਬਣੀਆਂ, ਕਦੇ ਕਿਣਮਿਣ ਕਣੀਆਂ, ਕਦੇ ਸੰਕੇਤ, ਕਦੇ ਪਰੇਤ, ਪਰ ਢਾਈ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਪਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ। ਸਾਹਿਤਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੱਲ ਨਾ ਬਣੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਢਾਈ ਅੱਖਰ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਅਤੇ ਢਾਈ ਅੱਖਰ ਹੀ ਘ੍ਰਿਣਾ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਲੋਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪਹਿਲੇ ਢਾਈ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ 'ਚ ਵਸੇ ਦੂਸਰੇ ਢਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਕਿਲੇ ਹਵਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਾਨ ਦਾ ਖੌ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ ਲੋਕ ਅਗਿਆਤ ਵਾਸ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਲੰਮਾ ਬਨਵਾਸ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਕੌਲ ਸ਼ਾਇਰ “ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਗਿਆ ਯਾਰੋ ਗੁੰਮਨਾਮੀ ਦਾ ਝੋਰਾ, ਪਰ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹਿ ਗਈ ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ। ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਲਈ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂਣ ਲਈ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਮਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਭੈ ਦਾ ਇਹ ਭਵਸਾਗਰ ਤਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੋਛੇ ਹੱਥਕੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਆਦਮੀ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨਾਂਅ ਦਾ ਇਹ ਚੱਕਰ ਵੀ ਬੜਾ ਕਸੂਤਾ ਜਿਹਾ ਪੰਗਾ ਹੈ। ਜਦ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਹਰਬੇ ਵਰਤ ਕੇ ਆਦਮੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਕਹਿ ਉੱਠਦੀ ਹੈ। “ਰੰਨ ਅੱਡੀਆਂ ਕੂਚਦੀ ਮਰ ਗਈ, ਬਾਂਕਾਂ ਨਾ ਬਣੀਆਂ।” ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਰਫ ਅੱਡੀਆਂ ਕੂਚਣ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਂਕਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀਆਂ ਇਸ ਲਈ ਦਿਲ 'ਚ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸੇ 'ਚ ਹੀ ਆਦਮੀ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਗਰੂਰੀ ਹੈ।