ਜੇ ਹਵਾ ਇਹ ਰਹੀ… .

.ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ

ਹਰੇ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਮਾਲਵਾ ਪੱਟੀ ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਤਰ•ਾਂ ਕੈਂਸਰ ਪੱਟੀ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖੂਨ 'ਚ 16 ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ 'ਚ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਨਵਜੰਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਗੁੜ•ਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਦਬੁੱਧੀ ਬੱਚੇ ਮਾਲਵਾ 'ਚ ਹਨ। ਕੈਂਸਰ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਮੰਦਬੁੱਧੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਖੋਹਲਣ ਦੀ ਮੰਗ ਤਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਅਵਾਜ ਨਹੀਂ ਉੱਠ ਰਹੀ।ਜ਼ਿਲ•ਾ ਮੋਗਾ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪਿੰਡ ਸੁਖਾਨੰਦ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜ਼ਿਲ•ਾ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਿਰੀਏਵਾਲਾ ਅਤੇ ਭਗਤਾ ਭਾਈ ਦੀ ਹੱਦ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਿੰਡ ਡੋਡ ਤੋਂ ਜ਼ਿਲ•ਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸੁਖਾਨੰਦ 'ਚ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ 13 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਿਅੱਕਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੌਤ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡੀ.ਐਮ.ਸੀ. ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਇੱਥੇ ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰ ਰਹੇ ਡਾ. ਬਲਤੇਜ ਸਿੰਘ ਵਾਂਦਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਆਂਤੜੀਆਂ ਦੇ ਕਂਸਰ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਅੰਨ•ੇਵਾਹ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਹਵਾ ਪਾਣੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਇਨ•ਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਦੁੱਧ 'ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਬਲਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੁਖਾਨੰਦ 'ਚ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਿਸਾਨ ਹਨ। ਕਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੱਚਾ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਹੀ ਬਲੱਡ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। 35 ਸਾਲ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਖੁਰਾਕ ਨਲੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਦੈਂਤ ਨੇ ਨਿਗਲ ਲਿਆ। ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ (40), ਜੁਗਰਾਜ ਸਿੰਘ (42), ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ (50), ਸਾਰੇ ਆਂਤੜੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਇਸ ਜਹਾਨ ਤੋਂ ਕੂਚ ਕਰ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਲਕਦਿਆਂ ਛੱਡ ਗਏ।ਬਾਜਾਖਾਨਾ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬ ਐਂਡ ਸਿੰਧ ਬੈਂਕ 'ਚ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੰਨਮੈਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਧਰਮੀ ਫੌਜੀ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਨੰਦ (55), ਮਿਸਤਰੀ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇ ਪੀਲੀਏ (ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਸੀ) ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਚਲੇ ਗਏ। ਬਾਵਾ ਸਿੰਘ (60) ਪਿਸ਼ਾਬ ਨਲੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ, ਭੋਲਾ ਸਿੰਘ (35) ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਵੀਰਪਾਲ ਕੌਰ (16) ਜਿਗਰ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਕਾਲਾ ਸਿੰਘ (40) ਅਤੇ ਭੋਲਾ ਸਿੰਘ (40) ਦਾ ਡੀ.ਐਮ.ਸੀ. ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਦਲੀਪ ਕੌਰ (60) ਅਤੇ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ (42) ਵੀ ਆਂਤੜੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਸ਼ੋਰਾ ਯੁਕਤ ਹੈ। ਜਲਘਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਬੇਹੱਦ ਨਾਕਸ ਹਨ। ਸਫਾਈ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ। ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਸੀਵਰੇਜ ਕਾਰਨ ਛੱਪੜਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸੜਿਹਾਂਦ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਉਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਦਾਸਤਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ (ਸੁਖਾਨੰਦ) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਠ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਭੋਰੇ ਵਾਲਾ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੁਖਾਨੰਦ ਵਿਖੇ ਹਰ ਵਕਤ ਅਖੰਡ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਚੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਪਾਠ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਡੇ ਹਨ। ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੇ ਇੱਥੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਬੀ.ਐੱਡ ਟਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਸਿਹਤਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਬੇਹੱਦ ਘੱਟ ਹੈ।ਦੂਜੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀ ਬਿਹਤਰ ਨਹੀਂ। ਇਨ•ਾਂ ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਵੀ ਕੈਂਸਰ ਨੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ ਬੀਕਾਨੇਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਕੈਂਸਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਮਰੀਜ ਇਸੇ ਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ ਬੀਕਾਨੇਰ ਕੈਂਸਰ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਹਾਲਾਤ ਇਸੇ ਤਰ•ਾਂ ਰਹੇ ਤਾਂ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ੇਅਰ ਹੀ ਢੁਕਵਾਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ “ਜੇ ਹਵਾ ਇਹ ਰਹੀ, ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਤਾਂ ਕੀ, ਸਭ ਘਰਾਂ 'ਚ ਵੀ ਦੀਵੇ ਬੁਝੇ ਰਹਿਣਗੇ।