Wednesday, March 31, 2010

ਮੰਗਲਾ ਚਰਣ

ਕਲਾ ਅਤੇ ਕੌਸ਼ਲਤਾ, ਜਵਾਨ, ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਦਿਲ ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਸੁਲਝੀ ਸਿਆਣਪ ਲਿਆਦੇ ਮੈਨੂੰ।

ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਾਂ ਸਦਾ ਬੋਝਲ ਜਿਹੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਦੇ ਮੈਨੂੰ।

ਉਡਣੇ ਖਿਆਲਾਂ ਅਤੇ ਡਰ ਕੋਲੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖੀਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਖਿਲਖਿਲਾ ਕੇ ਹਸਾਦੇ ਮੈਨੂੰ।

ਇਹੀਉਂ ਅਰਦਾਸ ਮੇਰੇ ਮਨ ਮੇਰੀ ਤੇਰੇ ਅੱਗੇ, ਤਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਸ ਸੋਚਣਾ ਸਿਖਾਦੇ ਮੈਨੂੰ।

ਧੁੱਪ ਦਾ ਲਿਬਾਸ

ਮੈਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਸੁਬਾਹ ਆਦਾਬ ਸੂਰਜ ਪਾਕੇ ਧੁੱਪ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਲਿਬਾਸ ਪਿਆਰੇ।

ਕਹਿੰਦਾ ਕੱਲਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੈ ਸੱਚ ਰਹਿੰਦਾ, ਦਿਲ ਪ੍ਰੀਤ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਖਾਸ ਪਿਆਰੇ।

ਤ੍ਰਿਪਤ ਹੋਣ ਦਾ ਲੋਕ ਨੇ ਢੌਂਗ ਕਰਦੇ, ਲੈ ਕੇ ਹੋਠਾਂ 'ਤੇ ਅਣਬੁਝੀ ਪਿਆਸ ਪਿਆਰੇ।

ਝੂਠੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ ਭੀੜ ਤਾਈਂ, ਰਹਿੰਦਾ ਦਿਲ ਹੈ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਪਿਆਰੇ।

ਪੰਖੇਰੂ ਦਿਲ

ਪੰਖੇਰੂ ਦਿਲ ਲੈ ਕੇ ਤੜਕਸਾਰ ਉੱਠੋ, ਸ਼ੁਕਰ ਕਰੋ ਕਿ ਹੋਈ ਸਵੇਰ ਬੇਲੀ।

ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਹੋਰ ਇੱਕ ਦਿਨ, ਨਵੇਂ ਖਿੜਣਗੇ ਹੋਰ ਕਨੇਰ ਬੇਲੀ

ਆਥਣ ਵੇਲੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਭਰੇ ਮਨ ਨਾਲ, ਘਰ ਆਓ ਵਾਪਸ ਬਿਨਾਂ ਦੇਰ ਬੇਲੀ।

ਗੀਤ ਇੱਕ ਵਡਿਤਣ ਦਾ ਸੌਣ ਵੇਲੇ, ਆਪਣੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਲਵੋ ਬਿਖੇਰ ਬੇਲੀ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ

ਜਿੱਥੇ ਹਮ ਖਿਆਲ ਦੋ ਮਿਲ ਬੈਠਣ ਉਹੀਓ ਹੀ ਹੈ ਗਨੀਮਤੀ ਘੜੀ ਹੁੰਦੀ।

ਮੁਰਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਏਦਾ ਦਾ ਕਦੀ ਆਉਂਦਾ, ਚੱਲਦੀ ਘੜੀ ਜਦ ਲੱਗਦੀ ਖੜੀ ਹੁੰਦੀ।

ਜਿੱਤ ਘਿਰਣਾ ਤਾਈਂ ਹੈ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ, ਹਾਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੀੜ ਹੈ ਬੜੀ ਹੁੰਦੀ।

ਜਿੱਤ ਹਾਰ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਹਮੇਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ, ਪੁਸਤਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਜੀਹਨੇ ਹੈ ਪੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ।

ਹੁੰਦਾ ਖੁਰਦਰਾ...

ਚੁੱਪ, ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਕੂਲਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੈ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਖੁਰਦਰਾ ਕਦੇ ਪਿਆਰ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਨੀਲ ਗਗਨ ਹੈ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਇੱਕ ਧੋਖਾ, ਦਿਸਹੱਦੇ ਦਾ ਕੋਈ ਆਕਾਰ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਢੇਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਅਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ ਐਪਰ, ਰੌਸ਼ਨ ਮਨ ਦਾ ਹੋਇਆ ਮੀਨਾਰ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਜਿਸ ਮੁਲਕ ਦੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਵੇ ਪਰਜਾ, ਬਿਹਤਰ ਉਸ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਉਹ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਜੂਨ...

ਬਿਨਾਂ ਸੋਚ ਜੋ ਨਿਰਛਲ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ, ਮਨ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਤਣਾਵ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਉਹ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਹੈਨ “ਕੱਦੂ”, ਮਨ 'ਚ ਉੱਡਣ ਦਾ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਵਾਬ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਬਿਨਾ ਬੰਦਾ, ਕਦੇ ਬਣਦਾ ਲਾਜਵਾਬ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਚੱਕੀ ਗਮ ਦੀ ਰੂਹ ਨਿਖਾਰ ਦਿੰਦੀ, ਬਿਨਾਂ ਸੋਚ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬ ਹੈ ਨਹੀਂ।

ਬੰਦੇ ਤਾਈਂ ਬੇ-ਮੌਤ...

ਬੰਦੇ ਤਾਈਂ ਬੇ ਮੌਤ ਨੇ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ, ਦੁਨੀਆਂ ਵਾਲੇ ਇਹ ਬੜੇ ਪਿਆਰੇ।

ਅਸੀਂ ਜਿਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੁਨਰ ਕਰਕੇ, ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਹੈ ਆਪਣੀ ਡੋਰ ਪਿਆਰੇ।

ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖ ਫੇਰ ਪਤਾ ਲੱਗੂ, ਕਿੰਨੇ ਆਦਮੀ ਨੇ ਆਦਮ ਖੋਰ ਪਿਆਰੇ।

ਭੇਤ ਪਾ ਲਿਆ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਲਤਨਤ ਦਾ, ਗੁੰਡੇ ਸਾਧ ਤੇ ਨੇਤਾ ਨੇ ਚੋਰ ਪਿਆਰ।

ਆਵਾਜ ਮਾਰੀ ਤੋਂ...

ਆਵਾਜ ਮਾਰੀ ਤੋਂ ਖੁਦ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ, ਐਪਰ ਮਾਰ ਕੇ ਵਾਜ ਬੁਲਾਉਣ ਆਪੇ।

ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਰੱਬ ਹੈ ਖੁਦ ਬੰਦਾ, ਰੱਬ, ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਏ ਧਿਆਉਣ ਆਪੇ।

ਚਾਹਤ ਕਹਿਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾ ਹੋਏ ਪੈਦਾ, ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਖੁਦ ਹੀ ਚਾਹੁਣ ਆਪੇ।

ਹੁਨਰ ਆਸ਼ਕੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਫੁੱਲ ਕੋਲੋਂ, ਵਾਜਾਂ ਮਾਰ ਨਾ, ਤਿਤਲੀਆਂ ਆਉਣ ਆਪੇ।

ਖੰਨਿਉਂ ਤਿੱਖੇ ਉਸ...

ਖੰਨਿਉਂ ਤਿੱਖੇ ਉਸ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਤੁਰੂ ਕਿਹੜਾ, “ਰੋਡ ਸ਼ੋਅ” ਹੈ ਕੁਰਸੀ ਦੌੜ ਬੇਲੀ।

ਕੋਤਲ ਘੋੜੇ ਇਹ ਨੀਲੇ ਦੀ ਜਦ ਦੇ ਨੇ, ਖਾਂਦੇ, ਪੀਂਦੇ ਤੇ ਮਾਰਦੇ ਪੌੜ ਬੇਲੀ।

ਵੋਟਾਂ ਮੰਗਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ, ਨੇਤਾ, ਸਾਧ ਨੇ ਕਰਦੇ ਚੌੜ ਬੇਲੀ।

ਮੀਂਹ ਮਾਇਆ ਦਾ ਭਾਈਆਂ ਦੇ ਘਰੇ ਪੈਂਦਾ, ਲੱਗੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔੜ ਬੇਲੀ

ਘੋਰ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫਰ : ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ

ਨਾਂਅ ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂਅ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਜਨਮ ਮਿਤੀ 10 ਮਈ 1955 ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਸਨਿਮਰਜੀਤ ਕੌਰ (ਮਾਰਚ 1978), ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ (ਅਕਤੂਬਰ 1979) ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਮਨੋਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ (10 ਫਰਵਰੀ 1981) ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ (12 ਜੂਨ 1985) ਪਿੰਡ ਗੋਬਿੰਦਗੜ• (ਦਬੜ•ੀਖਾਨਾ) ਤਹਿਸੀਲ ਜੈਤੋ ਜ਼ਿਲ•ਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਬਰਾਸਤਾ ਬਾਜਾਖਾਨਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 151205।ਪਿਤਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ 6 ਕਿਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਇੱਕ ਭੈਣ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਭਰਾ ਮੈਥੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਸਨ। ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਮਾੜੀ ਮੋਟੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ•ਣ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਹਿਰੋਂ ਕਿੱਸੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਜਿੱਥੋਂ ਪੜ•ਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਲੱਗੀ। ਪੰਜਵੀਂ ਪਿੰਡੋਂ ਹੀ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਨਿੱਕੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਂਦੇ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਮਹੰਤ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕਈ ਕਈ ਘੰਟੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਵਿੱਚ ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਤੀਜੀ 'ਚ ਪੜ•ਦਿਆਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਿੱਖ ਲਈ ਅਤੇ ਸੁਬਾ ਸ਼ਾਮ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਵਿੱਚ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਘਰ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਦੀ ਮਾਮੂਲੀ ਫੀਸ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਮਹੰਤ ਹੀ ਭਰਦਾ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਲੋਪੋ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਦਰਬਾਰੀ ਦਾਸ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਤਲਾਅ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 2 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੇੜਤਾ ਹੋ ਗਈ। 6ਵੀਂ ਕਲਾਸ 'ਚ ਪਿੰਡ ਜੀਦਾ ਵਿਖੇ ਪੜ•ਨ ਲੱਗਾ। ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਸਮੇਂ ਜਦ ਉਹ ਸੇਵਾਦਾਰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੋਪੋ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇੱਥੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥੀ ਬਣਿਆ। ਗੀਤਾ, ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ• ਲਏ। ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇਨ•ਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਪਾਠ ਦੀ ਰੌਲ ਵੀ ਲਾਉਂਦਾ। ਕਈ ਕਈ ਘੰਟੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਤਰ•ਾਂ ਦਾ ਵੈਰਾਗ ਜਿਹਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਆਪਾ ਤਾਂ ਸੰਤ ਹੀ ਬਣਨਾ ਹੈ। 10ਵੀਂ (1969-70) ਪੜ•ਨ ਸਮੇਂ ਖਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹਿਲ ਜੁਲ ਜਿਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਉਦੋਂ ਨਕਸਲਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਪੂਰੇ ਜੋਰਾਂ 'ਤੇ ਸੀ। ਲੋਪੋ ਦੇ ਹੀ ਕੁਝ ਨਕਸਲਾਈਟ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਨਵੀਆਂ ਤੋਂ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ•ਨ ਲਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਪੜ•ਨ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਾਵਲ ਪੜ• ਲਏ। 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਪੇਪਰ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਖਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਇਆ। ਦੌਧਰ ਮਾਸੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ਉੱਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਢੁੱਡੀ ਕੇ ਵਿਖੇ ਪੇਪਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਡੇਰੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਟਾਇਪ ਸਿੱਖੀ। ਨੌਕਰੀ ਵਾਸਤੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਮਾਰੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਲੂਕਾ ਵਿਖੇ ਡਾ. ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਆਰ.ਐਮ.ਪੀ. ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿੱਖਣ ਲੱਗਾ, ਉਦੋਂ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. ਦਾ ਜੋਰ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਉਤਸਾਦ ਡਾਕਟਰ ਪੱਕਾ ਕਾਮਰੇਡ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1972 'ਚ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਿੰਡ ਉਕੰਦਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪੰਚਾਇਤ ਹੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਨ•ਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸਰਬ ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਮੈਂ ਉਨ•ਾਂ ਨਾਲ ਧਰਨੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ 'ਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੇ ਡਰਾਮੇ ਕਰਵਾਉਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਠੱਪ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ। ਫਿਰ 1974 ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਭੂਆ ਦੇ ਪਿੰਡ ਥਾਂਦੇਵਾਲਾ (ਮੁਕਤਸਰ) ਵਿਖੇ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਗਿਆਨੀ ਕਰਕੇ ਬੀ.ਏ. ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ। ਸਹਿਤ ਸਭਾ ਮੁਕਤਸਰ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਕੇ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ•ੀਆਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਇਆ। 1978 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕਿਤਾਬ ਪੰਛੀ ਨਾ ਕਰਨ ਵਸੀਅਤਾਂ ਛਪੀ। 1975 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਵੱਸ ਵਾਪਸ ਪਿੰਡ ਦਬੜ•ੀਖਾਨਾ ਆਉਂਣਾ ਪਿਆ। ਫਿਰ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਜੈਤੋ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਉਂਣੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ। 1986 ਵਿੱਚ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਬਰਗਾੜੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜੀਤ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਜੋੜਿਆ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ। ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਮੇਲੇ ਕਰਵਾਏ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਖਬਰਾਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪਵਾਈਆਂ। ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਖਿਲਾਫ ਅਤੇ ਪੁੱਛਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਡੀ। ਕਈ ਸਾਲ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਖਿਲਾਫ ਲੜਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਦਬੜ•ੀਖਾਨਾ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ•ਾਂ ਮੁਕਤ ਹੈ। ਪੁੱਛਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਚੇਲੇ ਵੀ ਜੈਤੋ ਥਾਣੇ ਵਿਖੇ ਪੁੱਛਾਂ ਨਾ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਕੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। (ਬੇਸ਼ੱਕ ਚੋਰੀ ਛਿਪੇ ਉਨ•ਾਂ ਦਾ ਧੰਦਾ ਜਾਰੀ ਹੈ) ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਸਬੰਧੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਢੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਤੱਕ ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੀਤ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਖੁਦ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 15 ਸਾਲ ਤੱਕ ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ ਛਪੇ ਜੋ ਕਿ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਨ। ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਧੁੱਪ ਦਾ ਲਿਬਾਸ 1998 ਵਿੱਚ ਛਪੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜੱਗ ਰਚਨਾ ਦਾ ਸੱਚ, ਨੀਲੀ ਛੱਤਰੀ, ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ, ਰੱਬ ਦਾ ਜੱਬ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਛਪੀ। ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬ ਲਫਜ਼ਾ ਦੇ ਤੀਰ ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ਹੈ। 1995 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਰਗਾੜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਜਿਨ•ਾਂ 17 ਜਾਣਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰੀਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਰਮ ਭਰੇ, ਉਨ•ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਰਗਾੜੀ ਹੀ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਵੈ ਇਛੱਤ ਸਰੀਰਦਾਨੀ ਬਣਿਆ। ਸੁਝਾਅ : ਧਰਮ ਬਾਰੇ : ਤਰਕਸ਼ੀਲਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ, ਮਜ਼ਹਬ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਢਿਓਂ ਹੀ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਚ-ਵਿਚਾਲੇ ਦਾ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਿਰਫ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਹੀ ਧਰਮ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਧਾਰਮਿਕ ਲਫਜ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਸਿਰਫ ਜੈ ਇਨਸਾਨ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਰਕਸ਼ੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀਆਂ ਹਨ। ਲਹਿਰ ਦੇ ਹੋਰ ਵਾਧੇ ਲਈ ਇਲ੍ਰੈਕੋਨਿਕ ਮੀਡੀਆ (ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲ) 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੋਲ ਇਕੱਲੇ ਮੇਘਰਾਜ ਮਿੱਤਰ ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਈ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਤਲਵਾਰ ਵਰਗੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੋਲ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਮਸਤਾਨਾ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਯੋਗਦਾਨ ਵੀ ਨਾ ਭੁਲਾਉਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ 3 ਤੋਂ 4 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੋਚ ਅਪਣਾਅ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਐਨੇ ਕੁ ਹੋਰ ਅਪਣਾਉਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ।ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਇਤਿਹਾਸ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸ ਬਿਲਕੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪੜ•ਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਸੇਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪੀਰੀਅਡ ਲੱਗਣੇ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ• ਮਾਪੇ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਬੌਣੀਆਂ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ ਬੇਹੱਦ ਖਤਰਨਾਕ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਤਰਕਸ਼ੀਲਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਜਿਨ•ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਦੂ ਸ਼ੋਅ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਇਸ ਤਰ•ਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। “ਉਲੂਆਂ ਵਾਂਗ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਇੰਜ ਹੀ ਜੀਅ ਲੈਣਾ ਸੀ, ਜੇ ਮੱਥੇ ਵਿੱਚ ਦੀਪ ਨਾ ਬਲਦਾ, ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਸੀ। ਜੇ ਮੈਂ ਕਿਸਮਤ ਵਾਦੀ ਹੁੰਦਾ, ਦੋਸ਼ ਨਛੱਤਰਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਮੜ• ਕੇ, ਕਿਸੇ ਪਾਖੰਡੀ ਵਿਹਲੜ ਦਾ ਚਰਣਾਮਤ ਮੈਂ ਵੀ ਪੀ ਲੈਣਾ ਸੀ।ਅਮਰਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂਮੋਬਾ 94171-20427ਘਰ : 01635-252430ਈਮੇਲ : bajakhanacity0gmail.comਬਲੌਗ : amrajeetdabrikhanablogspot.com